امور حقوقی دیه

تعریف دیه

دیه در اصل ، یک لغت عربی است که به صورت وَدی بوده است که حرف “و” از آن حذف شده است و به جای آن “ه” در آخر آن قرار گرفته است. وَدی دارای معنی های متفاوتی است مانند نابودی ، جاری شدن چیزی و … و زمانی که این لغت به صورت “دیه”در می آید به معنی خون بهای مقتول یا عضو می شود و این معنی به اصل کلمه نزدیک تر است زیرا عامل خون بها، ریختن و جاری خون کسی است که جنایتی بر او رفته است. در اصطلاح، دیه مالی است که به سبب جنایت بر نفس یا عضو ، به کی که جنایتی بر او رفته یا ولی یا اولیای دم او داده می شود. البته این تعریف، در علم حقوقی کامل نیت که در ادامه به تعریف حقوقی دیه می پردازیم.

امور حقوقی دیه و موارد مربوط به آن

در کتاب چهارم قانون مجازات اسلامی امور مربوط به دیات را کامل و به تفصیل بیان شده است.

طبق ماده ۴۴۸ قانون مجازات اسلامی دیه مقدر ، مال معینی است که به سبب جنایت غیر عمدی بر نفس، عضو، یا منفعت ، یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد، مقرر شده است. و در ماده ۴۴۹ به این موضوع پرداخته شده است که ارش، دیه غیرمقدر است که میزان آن در شرع مشخص نیست و دادگاه با لحاظ نوع و کیفیت جنایت و تأثیر آن بر سلامت کسی گه جنایتی بر او رفته است و میزان خسارت وارده با در نظر گرفتن دیه مقدر و با جلب نظر کارشناس میزان آن را مشخص می کند. مقررات دیه مقدر در مورد ارش نیز جاری است مگر اینکه در این قانون ترتیب دیگری مقرر شود.

دیه بر حسب مورد حق شخصی کسی است که جنایتی بر او رفته باشد یا اولیای دم اوست و احکام و آثار مسئولیت مدنی یا ضمان دارد.ذمه مرتکب جز با پرداخت دیه، مصالحه، ابراء و تهاتر، بری نمی‌گردد. البته در قانون طبق تبصره ای ، به این نکته اشاره شده است که ورثه مقتول به جز بستگان مادری به نسبت سهم الارث از دیه مقتول نیز ارث می برند.

مسئول پراخت دیه

 دیه جنایت عمدی و شبه‌عمدی برعهده خود مرتکب است. طبق ماده ۴۶۳ کتاب سوم قانون مجازات اسلامی آمده است که در جنایت خطای محض در صورتی که جنایت با بینه یا قسامه یا علم قاضی اثبات شود، پرداخت دیه برعهده عاقله است و اگر با اقرار مرتکب یا‌ نکول او از سوگند یا قسامه اثبات شد برعهده خود او است.در خصوص این موضوع طبق تبصره ای بیان شده است که هرگاه پس از اقرار مرتکب به جنایت خطایی، عاقله اظهارات او را تصدیق نماید، عاقله مسؤول پرداخت دیه است.  در مواردی که قتل انجام می شود و شناسایی قاتل که با تحقق لوث نوبت به قسامه مدعیعلیه برسد انجام نشود و او اقامه قسامه کند، پرداخت دیه از بیت‌المال می‌شود و در غیر موارد لوث اگر نوبت به سوگند متهم برسد و طبق مقررات بر عدم انجام قتل سوگند بخورد پرداخت دیه از بیت‌المال انجام می شود

سایت حقوقی هادی کاویانمهر جنایت ,پرداخت ,حقوقی ,قسامه ,جنایتی ,انجام ,قانون مجازات ,مجازات اسلامی ,اقرار مرتکب ,جنایت عمدی ,امور حقوقی ,قانون مجازات اسلامی منبع